Ka një kontrast të çuditshëm në përditshmërinë tonë: numrin e kartës së identitetit e japim pa u menduar gjatë në formularë online, në sportele shtetërore apo edhe në WhatsApp. Por kur na pyesin për situatën financiare sa kemi për të shlyer, çfarë kredie kemi rrallë jemi të hapur. Hezitojmë, shmangemi, ndërrojmë temë.
Ky nuk është thjesht një detaj psikologjik. Është tregues i mungesës së ndërgjegjësimit mbi rrezikun real të shpërndarjes së të dhënave personale në një botë që po bëhet gjithnjë e më digjitale dhe më e rrezikshme për t’u mbrojtur.
Kur të dhënat personale bëhen “monedhë” mashtrimi
Vjedhja e identitetit është kthyer në një nga format më të sofistikuara dhe më të përhapura të mashtrimit sot. Numri i kartës së identitetit është shumë më tepër se një kombinim shifrash është porta hyrëse drejt profilit tënd ligjor, financiar dhe digjital.
Gjatë vitit 2024, janë raportuar mbi 1,200 raste të krimit kibernetik në Shqipëri. Dëmi? Mbi 6 milionë euro nga mashtrime që shpesh nisin me një e-mail apo një SMS që kërkon të dhëna personale. Jo gjithmonë nga individë të izoluar: gjithnjë e më shpesh, këto vepra kryhen nga grupe të strukturuara kriminale.
Mbrojtja digjitale si e drejtë dhe domosdoshmëri
Në këtë kontekst, Autoriteti Kombëtar për Sigurinë Kibernetike (AKSK) ka hedhur për konsultim publik një projektligj të ri për identifikimin elektronik dhe portofolin digjital të identitetit. Ky nuk është thjesht një hap teknik është një përpjekje për të vendosur një bazë të re sigurie për qytetarët.
Projektligji synon të ofrojë:
- Autentifikim të shumëfishtë për shërbime publike e private
- Portofol digjital për menaxhimin e të dhënave personale
- Nënshkrim elektronik të mbrojtur ligjërisht
- Standardizim të mënyrës si institucionet kërkojnë dhe përdorin të dhënat tona
Qëllimi është i qartë: më shumë kontroll nga qytetari, më pak hapësirë për mashtruesit.
Europa, një hap përpara, por e arritshme
Vendet si Estonia, Gjermania apo Franca e kanë ndërtuar këtë infrastrukturë prej vitesh. Në Estoni, për shembull, identiteti digjital përdoret për gjithçka, por çdo akses kërkon pëlqimin e qytetarit. Në Gjermani, çdo shkelje e privatësisë trajtohet si krim shtetëror. Rregullat janë të forta dhe zbatohen.
Vetëdija është mburoja më e fortë
Propozimi i AKSK vjen në një moment vendimtar. Përdorimi i shërbimeve digjitale po rritet, por ndërgjegjësimi është ende në fillim. Më shumë se teknologji, ne kemi nevojë për kulturë sigurie që nis nga mënyra si i trajtojmë të dhënat tona, dhe si kuptojmë vlerën e tyre.
Nëse dje e jepnim pa hezitim numrin e ID-së për një formular të dyshimtë, nesër mund të kemi kontroll të plotë mbi të. Por vetëm nëse ndërgjegjësohemi sot dhe nëse ligjet e reja zbatohen me seriozitet.
