Projektligji i dorëzuar në parlament pritet ta nisë me debat dhe dilemë sesionin e ri parlamentar: a do të votohet apo jo ligji për barazinë gjinore?
Ky projektligj vjen pas një periudhe të gjatë diskutimesh mbi rolin e grave dhe burrave në shoqëri, por edhe mbi të drejtat e personave LGBTIQ+, veçanërisht të transgjinorëve. Barazia gjinore prej vitesh është një ndër kërkesat më të shpeshta të organizatave të shoqërisë civile, të cilat e shohin si një hap të domosdoshëm drejt përfaqësimit të drejtë dhe respektimit të të drejtave të njeriut.
Teksa flitet për kuota përfaqësimi 50 me 50% burra e gra, me së paku minimum 30% për gratë në sektorin publik dhe privat, ligji ka ngjallur debat edhe për disa nene specifike.
Në një prej tyre, përkatësisht në Nenin 6, thuhet:
Neni 6 – Ndalimi i diskriminimit për shkak të gjinisë
“Çdo trajtim më pak i favorshëm i një personi për shkak të gjinisë, orientimit seksual, identitetit gjinor, shprehjes së identitetit gjinor ose karakteristikave të seksit, në krahasim me trajtimin që i bëhet, i është bërë ose do t’i bëhej një personi të gjinisë tjetër, në një situatë të njëjtë ose të ngjashme, përbën diskriminim të drejtpërdrejtë për shkak të gjinisë dhe ndalohet. Ky ndalim përfshin edhe diskriminimin ndërsektorial dhe të gjitha format e tjera të diskriminimit.”
Por çfarë është identiteti gjinor?
Identiteti gjinor është mënyra se si një person e përjeton dhe e kupton gjininë e vet – pra, ndjenja e brendshme nëse je mashkull, femër, të dyja, asnjë ose diçka tjetër. Kjo është e ndryshme nga seksi biologjik (i lidhur me trupin, kromozomet, hormonet) dhe nga rolet gjinore (pritshmëritë shoqërore se si “duhet” të sillen meshkujt apo femrat).
- Si koncept shkencor/shoqëror, termi “gender identity” (identitet gjinor) filloi të përdorej në vitet 1960, kryesisht nga psikologë dhe studiues të seksologjisë si John Money, Robert Stoller e të tjerë.
- Në dekadat pasuese (1970–1990), identiteti gjinor u bë një temë e rëndësishme në psikologji, sociologji, aktivizëm dhe studime gjinore, dhe sot është një koncept bazë në diskutimet mbi të drejtat e njeriut dhe barazinë gjinore.
Ligji i propozuar ka gjithsej 52 nene dhe pas një konsultimi publik të nisur në prill 2025, tashmë ndodhet në parlament për votim.
Një tjetër pikë e këtij ligji që pritet të shoqërohet me debat është edhe ajo e lirive të marrëdhënieve mes personave të të njëjtit seks. Në Nenin 4, pika 1, thuhet:
“Përkatësia gjinore, rolet, mundësitë, sjelljet, aktivitetet dhe atributet shoqërore, të cilat lidhen me seksin e lindur dhe që shoqëria i stereotipizon si të përshtatshme për gratë dhe burrat, duke përfshirë marrëdhëniet e ndërsjella midis tyre, si edhe midis vetë grave dhe midis vetë burrave.”
Mbetet për t’u parë nëse janë pyetur grupet e interesit apo edhe përfaqësuesit e besimeve fetare në vend, duke qenë se kjo është një temë që prek ndjeshmëri të mëdha shoqërore.
Debati për barazinë gjinore në vendin tonë vijon prej dekadash. Në arenën ndërkombëtare, qëndrimet janë të ndryshme: pak kohë më parë, në Shtetet e Bashkuara të Amerikës gjatë presidencës së Donald Trump, u vendos me ligj të njiheshin vetëm dy gjini – burrë dhe grua.
